Ảnh minh họa
Trên địa bàn tỉnh Sóc Trăng, các cấp, các ngành, nhà trường và gia đình đã giáo dục, trang bị kỹ năng để trẻ em sử dụng internet để tiếp cận thông tin, tri thức, học tập sáng tạo, phát triển bản thân, kết nối xã hội mà không bị giới hạn về không gian, thời gian, đảm bảo cho các em được phát triển trong môi trường lành mạnh và an toàn. Tuy nhiên trong quý I/2024, vẫn còn trường hợp tội phạm lợi dụng không gian mạng để tiếp cận, dụ dỗ trẻ em để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật.
Việc trẻ em tiếp xúc, sử dụng internet sớm, trong khi chưa được trang bị đầy đủ nhận thức về các mối nguy hại từ môi trường mạng là nguyên nhân cơ bản đưa trẻ em trở thành mục tiêu, nạn nhân cho các loại tội phạm và hành vi vi phạm pháp luật trên môi trường mạng, gây tổn hại tâm lý, danh dự, nhân phẩm, thậm chí là sức khỏe và tính mạng của các em. Trẻ em tham gia môi trường mạng đang phải đối mặt với những nguy cơ sau:
Nguy cơ bị xâm hại tình dục
Các đối tượng có thể lợi dụng mạng xã hội facebook, zalo, instagram, các ứng dụng hẹn hò (tinter, litmarch), phòng chat “ảo”, game online (liên quân Mobile, PUBG, Free Fire) để nhắn tin với các em dần tiếp cận, làm quen. Sau đó, các đối tượng này lấy tên tuổi, hình ảnh tích cực và tạo ấn tượng ban đầu với các em là người có học thức, có cuộc sống khá giả, hiểu tâm lý, sở thích của trẻ em và luôn sẵn sàng chia sẻ. Và sau một thời gian trò chuyện, các đối tượng chuyển chủ đề từ học hành, sở thích sang chủ đề về giới tính, về tình dục và lôi kéo trẻ cùng xem phim, xem các hình ảnh khiêu dâm trên mạng nhằm mục đích dụ dỗ, đe dọa các em tự quay, tự chụp lại cảnh trình diễn khiêu dâm. Sau khi có được các hình ảnh khỏa thân của các em, đối tượng thực hiện hành vi tống tiền hoặc sẽ bán hình ảnh các em cho các đối tượng khác.
Mặt khác, một số đối tượng sau thời gian trò chuyện với các em thì hứa hẹn tình cảm, thậm chí cho vay tiền, tặng quà với mục đích để dễ tiếp cận, gặp gỡ các em ở ngoài thực tế để thực hiện các hành vi xâm hại tình dục, có trường hợp đối tượng đã dụ dỗ mang bán trẻ em sang các nước khác.
Nguy cơ bị bắt nạt, xúc phạm danh dự, nhân phẩm, làm nhục trên môi trường mạng
Hiện nay, diễn ra phổ biến trên không gian mạng là các em quay lại và tán phát các hình ảnh, video clip các em bị bạo lực học đường, làm nhục thậm chí là bị xâm hại tình dục lên mạng để “khoe chiến tích” hoặc thu hút người xem, nhận tương tác. Mặt khác, do thù ghét cá nhân trong quá trình học tập, một số học sinh đã chế, ghép các thông tin, hình ảnh của bạn học sau đó đăng lên mạng xã hội gây tổn hại danh dự, nhân phẩm, thậm chí tạo các tài khoản, hội, nhóm “ảo” nhằm mục đích lôi kéo bạn học bôi nhọ danh dự, nhân phẩm của người khác, thậm chí là cả giáo viên.
Điển hình như thời gian gần đây, khi sử dụng mạng xã hội, chúng ta thường bắt gặp những bài viết bóc phốt bạn bè và giáo viên trên các hội nhóm, đáng chú ý hơn là các video clip trẻ em mặc đồng phục học sinh đánh nhau, bị đánh hội đồng gây phẫn nộ dư luận.
Tham gia không gian mạng sớm, trẻ em cũng có thể bị ảnh hưởng bởi trào lưu xấu, các thông tin độc hại và vi phạm pháp luật
Vào năm 2019, trào lưu thử thách momo, cá voi xanh nổi lên như một hiện tượng mạng đã thu hút số lượng cực lớn người tham gia và gây ra những hệ lụy…. Có thể thấy việc xuất hiện các trào lưu lệch lạc, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tâm lý trẻ em. Hiện nay, việc tiếp cận các thông tin trên không gian mạng là dễ dàng, kể cả tin tốt lẫn tin xấu, tuy nhiên với tâm lý tò mò thì thường trẻ sẽ tìm hiểu những thông tin tiêu cực nhiều hơn….
Trên địa bàn tỉnh, một số đối tượng thông qua không gian mạng kêu gọi các em tụ tập sử dụng xe mô tô, xe gắn máy lạng lách, đánh võng hoặc cổ súy cho hành vi đua xe, gây rối trật tự công cộng. Bên cạnh đó, các đối tượng kêu gọi các em sử dụng các hung khí nguy hiểm sẵn sàng giải quyết mâu thuẫn bằng bạo lực…
Nguy cơ bị xâm phạm quyền riêng tư, sử dụng trái phép thông tin cá nhân vào mục đích vi phạm pháp luật và bị chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng
Quá trình hoạt động trên không gian mạng, trẻ em và phụ huynh do tính cách thích thể hiện, thích khoe khoang mà đăng tải, chia sẻ các thông tin cá nhân của trẻ em, trong đó nhiều thông tin mang tính “nhạy cảm” như: Tên tuổi, địa chỉ, nơi ở, trường lớp, kết quả học tập, số điện thoại, tình hình sức khỏe, hình ảnh CCCD/thẻ học sinh, tiền bạc hoặc hoàn cảnh gia đình… Do đó, các đối tượng có thể lợi dụng để khai thác sử dụng vào mục đích vi phạm pháp luật, điển hình như thủ đoạn các đối tượng dụ dỗ lôi kéo các em từ 14 tuổi đã được cấp CCCD tham gia lập tài khoản ngân hàng, sau đó bán lại cho các đối tượng kiếm lời.
Thời gian gần đây, các loại tội phạm có sự chuyển dịch mạnh mẽ trên môi trường mạng với nhiều thủ đoạn tinh vi, nhắm vào đối tượng là trẻ em để chiếm đoạt tài sản, chủ yếu các phương thức như “mua, bán vật phẩm game online”; “cho, tặng điện thoại, máy tính để phục vụ học tập”…
Từ những nguy cơ trên, các bậc phụ huynh, nhà trường cần giáo dục cho trẻ em khi tham gia môi trường mạng, cần chú ý những vấn đề sau:
- Thận trọng khi kết bạn với người lạ trên mạng xã hội. Kiểm tra, xác minh rõ danh tính của những người quen biết trên mạng.
- Không tò mò vào các đường link, đường dẫn lạ, tránh xa và không cổ súy cho những hành vi bạo lực, tục tĩu, khiêu dâm, phản cảm, gợi dục trên mạng xã hội…
- Không tự quay, chụp hình ảnh nhạy cảm của mình để gửi cho bất kỳ ai.
- Tuyệt đối không cho người khác quay, chụp những hình ảnh nhạy cảm trên cơ thể mình vì bất kỳ lý do gì.
- Không chụp, quay, phát tán hình ảnh nhạy cảm của người khác vì bất kỳ mục đích gì (đây là hành vi vi phạm pháp luật sẽ bị xử lý).
- Kịp thời báo với phụ huynh, nhà trường và cơ quan chức năng khi có đối tượng tiếp cận trên môi trường mạng hoặc phát hiện người khác chia sẻ những hành vi bạo lực, tục tĩu, khiêu dâm, phản cảm, gợi dục trên mạng xã hội…
Trước sự phát triển bùng nổ của công nghệ như hiện nay, thì việc trẻ em có nhiều hoạt động trên không gian mạng, nhất là các nền tảng mạng xã hội sẽ có chiều hướng gia tăng. Do vậy, để bảo vệ trẻ em và tạo môi trường an toàn cho các em khi tham gia các hoạt động trên không gian mạng, người lớn (các cấp, các ngành, gia đình và nhà trường) cần trang bị cho các em những kiến thức, kỹ năng để làm hành trang, giúp các em nhận diện nguy cơ bị xâm hại trên không gian mạng để tự bảo vệ bản thân mình, góp phần xây dựng môi trường mạng trong sạch, an toàn.
Bình An